وا هەڵمەتی هەڵبژاردنەو كوردستان لە وروژاندایە. گرەوكردن لەسەر ئەم هەڵبژاردنە، نەك بۆ ئێستا، بەڵكو بۆ ئایندەش، گەلێك زۆرە.
سیاسەتی دوژمنی دوژمنەكەم دۆستمە، كە هێزەكانی ئۆپۆزسیۆنی كردبووە سێكوچكەی داغی دژایەتی دەسەڵات، ساردبۆتەوە. لایەنەكانی دەرەوەی دەسەڵات‌و ئۆپۆزسیۆنیش، لەدەرەوەی بازنەكەدا دەسوڕێنەوە. یەكێتی‌و پارتیش، هێشتا هاوپەیمانی ستراتیژیان لەنێواندایە. بەڵام هاوپەیمانێتیەك، لە كۆبونەوە رەسمیەكاندا، قسەی جوانی لەسەر دەكرێت، بەڵام لە دابەشكردنی پۆستەكاندا، یەكێتی لە پارێزگاكانی هەولێرو دهۆك، هیچی بەرنەكەوتووە. لەپارێزگای سلێمانیشدا، پارتی چاوەڕوانە. وەكو تریش: لە سەرۆكایەتی هەرێمدا، یەكێتی رێژەیەكی كەمی هەیە. جێگری سەرۆكی هەرێم، هیچ دەسەڵاتێكی دیاریكراوی پێنەدراوە. لە سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیرانیشدا، وەزیری پارتی زۆرترو باقی پۆستەكانیش لە فەرمانبەرێكەوە هەتا بەرێوبەرە گشتیەكان، پارتی پترە. لە خانەنشینی پێشمەرگەو كەمئەندامان‌و دامەزراندنی فەرمانبەرەكانیش، جیاوازیەكان زەقن؛ تەنانەت لە پلە بەرزكردنەوەی ئەفسەرەكانیشدا، یەكێتی رەخنەی هەیە. پارتیش لەسەر سیاسەتی یەكێتیی‌و ئاخاوتنی چەند بەرپرسێك لەراگەیاندنەكاندا، رەخنەی هەیە. بۆئەوەی ئەم راستییانە راگوزەر تێنەپەڕن، دەبێ هەندێك راستی هەیە رونیان بكەینەوە.
لەپێش دامەزراندنی كابینەی حەوتەمەوە، یەكێتی گفتوگۆی لەسەر دروستكردنی هاوسەنگی لەهەموو پۆستەكانی حكومەتدا، دوای ئەوەش لەچەندین كۆبونەوەدا، كردووە. رێژەیەكی زۆر كەم باشتر بووە، ئەگینا هێشتا جیاوازیەكان ئاشكران. بۆئەوەی وردتر لەسەر ئەم مەسەلەیە قسە بكەین، ناكرێت ئەوە لەبەرچاو نەگرین كە یەكێتی، لە هەڵبژاردنەكانی 2009 ی كوردستان‌و 2010 ی عێراق، رێژەی دەنگەكانی دابەزیوە. دڵنیام ئەمە كاریگەری لەسەر هەڵسەنگاندنی پارتی بۆ سەنگی یەكێتی هەیە. هەروەها لایەنەكانی تر، تایبەت بزوتنەوەی گۆڕان. بەڵام، ناشێ ئەوەش لەبەرچاو نەگرین، كە لەسەر بنەمای هاوپەیمانی ستراتیژی، پۆستی سەرۆك كۆمار بۆ یەكێتی‌و سەرۆكی هەرێم بۆ پارتییە. هەروەها، بڕیار وابووە كە پۆستی سەرۆك وەزیرانی حكومەتی هەرێمیش، دوو ساڵا جارێك لەنێوان یەكێتی‌و پارتی دەستاودەست بكات. بەڵام، لە دروستكردنی سێ كابینەی رابردوودا، تەنها جارێك، ئەویش دوو ساڵا سەرۆك وەزیران بەر یەكێتی كەوتووە، وەكوتر، باقی ساڵەكان، پارتی سەرۆك وەزیرانی بەركەوت. ئێستاش ئەگەر هاوپەیمانی ستراتیژی، بنەمای پێكهێنانی حكومەت بێت، هەقی یەكێتییە، سەرۆك وەزیرانی كابینەی هەشتەمی بەركەوێت. دەیڵێمەوە، بەپێی بنەمای هاوپەیمانی ستراتیژی دەبوو وابێت. بەڵام بەداخەوە لەبەر سێ هۆ، ئەم پۆستە لەكابینەی هەشتەمدا، لەدەست یەكێتی دەرچوو. یەكەمی؛ ئەوەیە یەكێتی بەلیستی سەربەخۆ دابەزی، دوور لەهەڵوێست فرۆشتن، بەكردەوە دەركەوت، ئەم بڕیارە كورتی هێنا. دووەمیشی؛ دابەزینی رێژەی دەنگەكانی یەكێتی بوو. سێهەم هۆش ئەوەیە؛ یەكێتی لەدوای ئەنجامی هەڵبژاردنی (21/9/2013) گەمەیەكی سەرنەكەوتوی بۆ پێكهێنانی حكومەت كرد، ئەویش هاوپەیمانی ستراتیژی خستە خزمەتی دروشمی حكومەتی بنكە فراوانەوە، بێئەوەی مەرجەكانی هێزەكانی ئۆپۆزسیۆنی بۆ بەشداریكردنی حكومەتە بنكە فراوانەكە زانیبێ، بەتایبەتی بزوتنەوەی گۆڕان! تەنانەت لەگەڵا پارتیش پشكی خۆی جیا نەكردبوەوە. ئەمە جگە لەوەی ئەمجارە پۆستی سەرۆكی پەرلەمانیش كە هی یەكێتییە، كەوتە غەرغەرەوە!
ئێستا كاتێك دەڕوانینە نەخشەی سیاسی هاوپەیمانی یەكێتی‌و پارتی، بەزەقی هەستدەكرێت، ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، لەوەی گۆڕان بوو بە لیستی دووەم (دوای ئەوەی یەكێتی بە لیستی سەربەخۆ دابەزی) بۆچونی جیاواز لەسەر كێشەكانی ناو عێراق؛ هەڵوێستی ناكۆك لەسەر روداوەكانی بەشەكانی تری كوردستان؛ تاكتیكی سیاسی جۆراوجۆر؛ چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵا كەیسی نەوت‌و وەزارەتی سامانە سروشتیەكان؛ لەمدواییەشدا دواخستنی پێكهێنانی كابینەی هەشتەم (كە لە دوو مانگی یەكەم یەكێتی لێی بەرپرسیار بوو، دوای ئەوە هەتا ئێستا مشتومڕەكانی نێوان گۆڕان‌و پارتی لێی بەرپرسیارن) پەیوەندی نەیارانەی پارتی‌و یەكێتی لە كەركوك‌و خانەقین‌و نەینەوا، كە دوورە لەهەموو دۆستایەتییەك، لەكەركوك پارتی دژی سەرۆكی لیستەكەی یەكێتی لەكەركوكدا هەڵوێستی وەرگرت، (زیاتریش لەوە)، لە دیالە پارتی بێ یەكێتی لەگەڵا سوننەكان رێككەوت، لەنەینەواش یەكێتی بەپشك پێدانی كەم، ناچار كرا، لەگەڵیاندا رێكنەكەوێ. . تاد، ئەمانە تێكڕا وایانكردووە كە جۆرێك لە بێمتمانەیی‌و نیگەرانی، لەپەیوەندیەكانی یەكێتی‌و پارتی، بەتایبەتی لەناو قەواعیدی هەردوولادا، سەرهەڵبدا.
ئێستا ئەگەر بەچاوی تاوتوێكردنەوە، بڕوانینە پەیوەندی ستراتیژی یەكێتی‌و پارتی، بەرۆشنی دەیبینین، سەرەڕای ئەوەی ئاڵوگۆڕی قوڵا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، لە وڵاتانی دەوربەردا، لە بەشەكانی كوردستاندا، قوڵبونی كێشەكانی عێراق‌و ئەگەری لێكترازانی هەرێم‌و بەغداد، لەروی بابەتیەوە، هاتونەتە ئاراوە، دەبوایە ئەم روداوانە پەیوەندی یەكێتی‌و پارتی بەهێزتر بكات، هەروەكو هەموو هەلومەرجە بابەتیەكانی تر لەدوای ئەنفالەوە یەكێتی‌و پارتی نزیكخستەوەو لەشاخدا بەرەی كوردستانی‌و لەشاریشدا هاوپەیمانی ستراتیژی هێنایەگۆڕێ. بەڵام دۆخی بابەتی ئێستا، هاوپەیمانی نێوانیشیانی لاوازكردووە.
لێرەدا پرسیارێكی گرنگ دێتەگۆڕێ: ئایا لاوازبونی پەیوەندی یەكێتی‌و پارتی، دەگەڕێتەوە بۆ خودی هاوپەیمانیە ستراتیژیەكە، كە لەئاستی ئەم قۆناغە پڕ لە گۆڕانكاریەدا نیە؟ یاخود، بۆ خراپ رابەرایەتیكردنی هاوپەیمانێتیەكە لە هەموو جومگەكانی دەسەڵات‌و لەناو جەماوەر‌و ئۆرگانەكانی هەردوو حیزبدا، لەلایەن سەركردایەتی یەكێتی‌و پارتیەوە؟! یان. . دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی هەلومەرجە بابەتییەكە، جیاوازە لەهەلومەرجی بابەتی سەردەمی جیهانگیری، كە حزب‌و سەركردەكان ناتوانن وەكو جاران تەحەكوم لەكۆی ئاراستەكان‌و رووداوەكان بكەن؟
لەروانگەی ئێمەوە، هەرسێ ئەو راستیانە، هاوپەیمانێتیەكەی لاواز كردووە. چونكە ناوەرۆكی هاوپەیمانێتیەكە، بۆ قۆناغێكی دوورودرێژە. بۆ بەدیهێنانی ئامانجە بەدینەهاتوەكانیشە، لە كوردستان‌و ناوچەكەدا. نەك تەنها بۆ هەڵبژاردن‌و دابەشكردنی پۆستەكان لەباشووری كوردستاندا. بڕیاریش وابوو هاوپەیمانی ستراتیژی سێ ساڵا لەمەوبەر لەبەر رۆشنایی گۆڕانكارییەكانی سەردەم، گەشەی پێبدرێ، بەڵام نەكرا، بەپێچەوانەوە بەرە بەرە بێمتمانەیی وا زاڵبوەتە سەر راپەڕاندنی ئەركە هاوبەشەكان، نەك تەنها لە چۆنیەتی بەرێوەبردنی حكومەت‌و هاوهەڵوێستی لەناو لیستەكانی پەرلەماندا، بەڵكو لە كۆنگرەی رێكخراوە دیموكراتیەكانیشدا، دروستكردنی لیستی هاوبەش، جاروبار لە دەسەڵاتی سەركردایەتی سیاسی هەردوولا، ترازاوە.
وا ئەمجارەش هەڵمەتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق‌و ئەنجومەنی پارێزگاكانی كوردستان، دەستیپێكردووە. بێگومانم، پارتی هەندێك لە بڕیارە سیاسیەكانی لەسەر ئەنجامی ئەم هەڵبژاردنە هەڵچنیووە، (گەرچی لەناو پارتیدا، دوو بۆچونی جیاواز لەسەر چۆنیەتی پێكهێنانی حكومەت هەیە) یەكێتیش، بەرنامەی خۆی هەیە. بزوتنەوەی گۆڕانیش، لەمەڵاسدان، هەتا هاوكێشەكان وەكو دەیانەوێ بگۆڕن، بەتایبەتی لە پارێزگای سلێمانیدا. دەمێكیشە خۆیان بۆ سیستەمی لامەركەزی لیبرالی لەكوردستاندا، ناوەتەوە!!
لەم كەین‌و بەینەی پێكهێنانی حكومەت‌و دابەزینی ئاستی پەیوەندی ستراتیژی نێوان یەكێتی‌و پارتیدا، پارتی‌و گۆڕان دەزانن یەكێتی بۆچونە جیاوازەكانی لەناو خۆیدا لەسەر پێكهێنانی حكومەت یەكلاكردۆتەوە. دەشزانن، بەئەندازەی ئەو سەنگەی لەهاوپەیمانی ستراتیژی، لەئاستی عێراق‌و كوردستان‌و ناوچە كێشە لەسەرەكان هەیەتی، داوای پشكی شیاوی لە حكومەت كردووە. یەكێك لەو وەزارەتانەی پێی لێدادەگرێت، ئەوەیە لەنێوان وەزارەتی پێشمەرگەو ناوخۆدا، یەكێكی بەر بكەوێت. هەقی خۆشیەتی.
جگە لەوەی دواخستنی كابینەی حكومەت لەبەرژەوەندی یەكێتی نەبوو، ئێستا خەریكە، ئەو چاكەیەی یەكێتیش كە بێ وردبونەوە، لەسەر حسابی خۆیشی، داوای حكومەتی یەكریزی نیشتمانی دەكات، بەخراپە لەسەری بشكێتەوە. ئەوەی لەم هەفتەیەدا دوای حەوت مانگ لەدانوستاندن، زانراوە، ئەوەیە كە پارتی دەیەوێت لەژێر فشاری گۆڕان وەزارەتی پێشمەرگەیان بداتێ. ئەمە، گفتوگۆی نێوان یەكێتی‌و پارتی، دەخاتە ئاستەنگێكی تازەوە. یەكێتی بڕیاری داوە یەكێك لەو وەزارەتانەی هەر دەوێ. ئەگەر پارتی لە یەكێتی زیاتر حكومەتی یەكڕیزی نیشتمانی لا مەبەستە، هەروا ئەگەر لایان گرنگە گۆڕانیش بێتە ناو حكومەت، با بفەرمون، گۆڕان رازی بكەن. بۆچی دەبێت پارتی سەرۆكی هەرێم، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران، راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستانی، حەڵاڵ كردبێ، كە هەموو وەزارەتەكان‌و بڕیارەكانیان لەژێر كۆنترۆڵدا دەبێ، نەشتوانێ دەسبەرداری یەكێك لەوەزارەتەكانی ناوخۆو پێشمەرگە ببێ! بەڵام یەكێتی بەو دۆخەی كە هەیەتی، بسەپێنرێتە سەری كە دەستبەرداری وەزارەتی پێشمەرگەش ببێت. بەم بڕیارەی پارتی كە وەزارەتی پێشمەرگە بدرێتە گۆڕان، دیارە یەكێتیش رازی نەبێ دەستبەرداری وەزارەتەكە ببێ، كەوابێ: ئەم بڕیارە پوازێكی تۆكمە دەكوتێتە نێوان گۆڕان‌و یەكێتی‌و بەتەواوەتی ناكۆكیەكانیان دەگەیەنێتە بنبەست. دوور نیە ئەگەری خراپیشی لێ بكەوێتەوە. لەم حاڵەتەشدا، یەكێتی بەشداری حكومەت نەكات، باشترە لەوەی بەمجۆرە بەشداری حكومەت قبوڵا بكات. واچاكترە ببێتە ئۆپۆزسیۆنێكی ئیجابی، بەڵام كاریگەرتریش لە ئۆپۆزسیۆنی ئێستا. ئەگەر هەشبن پێیانوایە یەكێتی ئۆپۆزسیۆنی كاریگەرتری پێناكرێ، دڵنیابن هەڵەن!!
وەكو تریش، یەكێتی رێكەوتنێكی گرنگی لەگەڵا پارتی دیموكراتی كوردستان هەیە، ئەویش رێكەوتنی (30/ی حوزەیرانی 2013). تیایدا مەكتەبی سیاسی یەكێتی، ویلایەتی دوو ساڵەی بەرێز سەرۆكی هەرێمی درێژكردەوە. لەبەرامبەردا پارتی بەڵێنی داوە، كە دەستور بۆ هەمواركردنەوە، بۆ پەرلەمانی كوردستان بگەڕێتەوە. بەڵام پارتی لەڕاگەیاندندا لەسەر هەمواركردنەوەی دەستور یەك دوو جار نەبێ، بێ هەڵوێستە. لەوە دەگەڕێین، لەناو ئۆپۆزسیۆن‌و لەناو رای گشتی‌و قەواعیدی یەكێتیدا، ئەم رێكەوتنە چەند بۆچونی جیاوازی وروژاند. با ئەوەش لەولاوە بوەستێ، كە بزوتنەوەی گۆڕان، هەتا رادەی تەسلیمبونی یەكێتی بە پارتی، رێكەوتنەكەی بۆ رای گشتی شیدەكردەوەو سەرۆكی هەرێمی بە ماوە بەسەرچوو باسدەكرد. خۆشحاڵین كە لەدوای هەڵبژاردنی 21/9/2013 گۆڕان ئەم هەڵوێستانەی پێچایەوەو ئێستا سەرۆكی هەرێم بەرەسمی دەناسن‌و ئامادەشن ئەگەر لە حكومەت بەدڵی خۆیان قبوڵا بكرێن، 4 ساڵا (كۆمەڵێكی ئارام، حكومەتێكی ئارام، پەرلەمانێكی ئارام) بەرقەرار بكەن. بەسەرۆكایەتی سەرۆكی هەرێمی (ماوە بەسەرنەچوش!). ئێمە بەش بەحاڵی خۆمان، ئەم سیاسەتە واقیعیەمان پێ‌راستترە كە گۆڕان لەدوای هەڵبژاردنی 21/9/2013 وە گرتویەتیە بەر. ئەوەش ناڵێین كە ئەمە لەبەر دەسەڵات وا دەكەن. چونكە پێشتریش دەمانزانی بۆ دەسەڵات، توند رەخنە دەگرن. پێشتر راستیان نەدەكرد كە دەیانوت دەسەڵاتمان لا گرنگ نیە. ئێستا راستدەكەن كە دەسەڵاتیان لا گرنگە.
گۆڕان‌و دوو لایەنەكەی تری ئۆپۆزسیۆن، بێنە ناو دەسەڵات یان نەیەنە ناو دەسەڵات، رای گشتی ئەوەیان بیرناچێتەوە، كە گێڕانەوەی دەستور بۆ ناو پەرلەمان، ئەركی هەموو لایەكە. چونكە دوای ئەوەی یەكێتی لەهەموو لایەنەكانی تر زیاتر پێداگیری لەسەر گێڕانەوەی دەستور بۆ ناو پەرلەمان كرد، بەئاشكرا بزوتنەوەی گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتوو، ئەو رەخنانەی لەسەر دەستور هەیانبوو، كاڵكردەوە.
ئێستا جگە لەپێكهێنانی حكومەت‌و مافەكانی یەكێتی لەبەردەم بەرپرسیارێتیەكی مێژووییدایە، ئەویش ئەوەیە، جەخت بكاتەوە لەسەر گێڕانەوەی دەستور بەپێی رێكەوتنامەی نێوان یەكێتی‌و پارتی، دەبێ پارتی بەرۆشنی پێش پێكهێنانی حكومەت ئەم گێڕانەوەی دەستور بۆ پەرلەمان، قبوڵ بكات. خۆ ئەگەر گێڕانەوەی دەستور، بۆ هەمواركردنەوەی لەپەرلەماندا، یان جارێ بۆ دواخستنی ئەم بڕیارە، لەلایەن پارتیەوە، یان هەر لایەكی تری ئۆپۆزسیۆنەوە، پێویست دەكات بڕیاری تری لەسەر بدرێت، یاخود هەڵپەسردرێت، ئەوا دەبێ ئەم ئەركە تەنها لەسەر شانی یەكێتی نەمێنێت. هەموو ئەو لایەنانەی بۆ پێكهێنانی حكومەت پێكدێن، دەبێت ئەم كەیسەش جارێكی تر باسبكەنەوە، كە ئایا دەستور، لەدوای پێكهێنانی كابینەی هەشتەمی حكومەت، بۆ پەرلەمان دەگێڕنەوە، یان نایگێڕنەوە؟ یەكێتی پێش ئەوەی بچێتە ناو حكومەت، دەبێ وەڵامی رۆشنی لەسەر ئەم مەسەلەیە هەبێت. نەك مەتنی رێكەوتنە سیاسیەكە لەسەر گێڕانەوەی دەستورو سەرۆكی هەرێم هاوتا بكرێت، بەڵام دیوێكی رێكەوتنەكە كە درێژكردنەوەی ماوەی سەرۆكایەتی هەرێمە، جێبەجێكراوە، كەچی دیوەكەی تری كە گێڕانەوەی دەستورە بۆ هەمواركردنەوەی لە پەرلەماندا، دێزە بەدەرخۆنە دەكرێ. هەر لەئێستاوە ئەم گرفتە چارەسەر بكرێ باشترە، نەك ساڵێكی تر لەژێر فشار، بێتەوە ئارا. یەكێتی لەسەر كەیسی دەستور چیكە نابێ بەتەنها قەرزاربار دەربچێت. دواجاریش وا بكەوێتەوە كە لایەنەكانی تر، نە بای دەستوریان دیبێ‌‌و نە بارانی پەرلەمان، ساڵانە ساڵانە بچنە حكومەت‌و بێدەنگەی لێبكەن. بەڵێ یەكێتی نابێ، ئەمە قبوڵا بكات.
لەكۆتاییشدا، دێینەوە سەر باری بابەتیی ئێستای ناوچەكەو عێراق‌و كوردستان. كە ئەگەری گۆڕانكاری هەمەجۆری لەناوچەكەداو لەعێراق‌و لە بەشەكانی كوردستانیشدا لێدەكرێ. ئەگەر نەتوانرێ چارەسەرێكی بنەڕەتی بۆ ناكۆكییە لاوەكیەكان‌و لێكترازانەكان بدۆزرێتەوە، مەترسی گەورە دەبینم لە رودانی هەر گۆڕانكاریەكدا، روداوەكانی وەكو سوریاو لیبیاو یەمەن، بەشێوەیەك لەشێوەكان، سەرەتا نێوان كوردستان‌و بەغداد بگرێتەوە، پاشان پەل بۆ باشوری كوردستان بكێشێ، بەڵكو باشورو باكورو رۆژئاوای كوردستانیش. ئەمەش مەترسیدارترین روداون، ئەگەر پێشیان لێنەگیرێ، رووبەڕومان ببنەوە. بۆیە، پێویستە لەم هەلومەرجەشدا، جارێكی تر، لەدیدی ستراتیژیەوە ئەم هەلومەرجە لێكبدرێتەوەو لەبەر رۆشنایی بەرەنجامی لێكدانەوەكان‌و هاوكێشە سیاسیەكانی ئێستای بەشەكانی كوردستان‌و عێراق‌و ناوچەكەش، یەكێتی‌و پارتی نەك هەر بیر لە گەشەپێدانی هاوپەیمانی ستراتیژی هاوسەنگ بكەنەوە، بەڵكو بیر لەستراتیژی فراوانتریش، بۆ سەرجەم هێزە سیاسیەكانی تریش، بەشێوەیەك بكەنەوە، ناكۆكییە ناوخۆییەكان كەم بكاتەوەو نزیكخستن‌و رێكەوتنی سیاسی ناوخۆیی بەهێز بكات. پێچەوانەی ئەم سیاسەتە، بۆ سیاسەتی كوردایەتی‌و ستراتیژی دیموكراسی، هەڵەیە. با پێكهێنانی حكومەتیش، جگە لە ئەركەكانی حكومەت، لەو روانگەشەوە ببینین، نەك بەشداریكردن لە حكومەت لە هەلومەرجە بابەتیەكە داببڕدرێ!
ئەم وتارە لە سایتی چاودێرنیوز وەرگیراوە