خەڵکی بە شەرەفی کوردستان، خەڵکی بەش مەینەت و داماوی کوردستان، ئەمروکە رۆژی هەڵوێستی نەتەوەیی بن دەستی کوردە لە هەمبەر داگیرکەرانی دا کە سالیانی ساڵە بە شێوازی جۆراجۆر لە سەر خاک و نیشتمانی خۆیدا دەیتەوئاسمیلە کردن و هەروەها نیشتمانەکەی بە خوێنی هاوڵاتیانی دێتە رەنگین بون.
ساڵیانی ساڵە کە کورد وەکو ئامرزاێک لە خزمەت بەرژەوەندیی داگیرکەراندا بەکار دەهێنرێت، ساڵیانی ساڵە کە خەلکی داپلۆسێنراوی کوردستان بۆنەتە سیبلی تاقیکردەنەوەی گولەی داگیرکەران.
ساڵیانی ساڵە کە کوردستان بۆتە قەبرستانی کوردان و هێلی هەژاریی مۆلگەیی لەم خاکە بەش مینەتە داخستوە و ناخۆشی و قوربەسەری بۆتە بەشی ئەم خەڵکە لێ قەوماوە.
ساڵیانی ساڵە کە زوانی داگیرکەر ڵالی کردویین و زوانمان لێ بەند کراوەو و وشەیی کوردیی بۆ بەپەتی سێدارەمان، ساڵیان ساڵە کە جوغرافیایی وڵاتەکەمانیان تێکداوە و سنوریان لە ولاتی خۆمان بۆ داناوین و زور سەرەرویانە گوتیان کە سنور بەزاندن بە واتەی نەپاراستنی یاسای داگیرکەرە.
ئاخو تۆ بلێی ئیمە چیمان کردبێت کە ئەوها داگیرکەر هار بووە و وڵاتمان پێ رەوا نابینێت، تو بلێ چلۆن ماملەمان لەگەل کردبێتن کە ئاواها ئاگریان لە ژیان و خاک و نیشتمانمان بەرداوە.
ئەمرۆکە کوردستان زیاتر لە جاران کەوتوتە بەر هێرشی داگیرکەران، ئەمرۆکە ملی منداڵ کورد زیاتر پەتی سێدارەیی بۆ داتاشراوە و ئەمروکە سینگی منداڵی کورد زیاتر گوڵە لە ئامیز دەگرێت، ئەمروکە بیرمەندانی داگیرکەر یاسای دژە کورد بە شێوە مۆدئێرنتر لە پاراستنی بەرژەوندی خۆیاندا بەسەر ئەم خاکە بەش مەینەتەدا دێنە ئاراوە و وەکو یاسا بەسەرماندا دەیسەپێنن و هانمان دەدن لە پاراستنی یاساکانی دژ بە خۆمان.
بەلام ئاخ و هەزار داخ بۆ نەتەوەی کورد کە ئیستاکەش بەوەی نەزانیوە کە کورد تەنیا و تەنیا مال وێرانی بیرۆکە قیزەونی ئیسلامیەتی کە بەسریدا سەپێندراوە.داگیرکەران لە تەواوی میژوی داگیرکەری خۆیاندا بە هەمو چەک و چولی جوراجور و بە ئەنفال و ئیعدام و سێدارە و ئەشکنجە نەیانتوانی کە کورد بە چوک دابهینەن بەلام هەمو کاتیک لە تەرفەندی بیروکەی ئایینی دا سەرکەوتوو بون و زور ئاسایی توانیویانە کە کورد مەهار بکەن و داگیرکەری خۆیان پەرە پێ بدەن.
کوردستان مەیدانی تاقیکردنەوەی هەمو بیروکەیەکی قیزەون بۆوە هەر کەس لە هەر شوێنێکەوە هاتووە چەپۆکێکی قورسی بەسەرماندا داوە و وەکو هەتیو لە خاک و نیشتمانی خۆماندا بی مال و بی هیوا و بی ژیانیان کردوین.
رەفیقانی خوشەویست ئەمن وەکو خۆم هەمو کاتیک گوتومە کە بریا هیچ سنوریک لە نیوان ئینسانەکاندا نەبایە، بریا لە هەر شونیکی ئەم هەردە هەستیت بەوە کردبایە کە خاون ژیان و ئازادی و سەربەستیت، بەلام کاتیک تەواوی دونیا بە دستی ئینسان سنور بەندی کراوە دەبی مافی نەتەوەی کوردیش پیناسە بکریت و خاونی خاک و نیشتمانی خۆی بیت.
کورد زلیلی دستی ئایینە، ئەمە بۆتە چەقلی چاوی کوردی لێ قەوماو و نەتەنیا لە لایەن داگیرکەرانی کوردستانەوە ئەم ئامرازە بۆ سەرکوتی کورد بەکار دەهێنرێت بەڵکو لە لایەن زلهیزەکانی جیهانیشەوە ئەم ئامرازە هیزو ورەیی دەدرێتی و کوردستانیان کردوتە مەیدانی شەری ئائینیی و مەزهبی.
ئامریکای دژە مروڤ بە مەبستی پەرەدان بە هیزو و توانایەکانی خۆی و هەروەها پەرەدان بە بەرژەوندیەکانی خۆی لە روژهەلاتی ناڤین، کوردستانیان کردوتە مەیدانی تاقیکردنەوە و زورئازمایی خۆیان ئەمە لە کاتیکدایە کە کوردی مال ویران و دلپاک بە باوشی گەرمەوە جیگاو و مەکانیان بۆ ساز داون.
کورد موشکەلەی هەرە گەورەی ئەویە کە باوربەخۆ نیە، هەمو کاتیک زل هیزەکانیان وەکو دوست و پنای خۆیان ناساندوە و هەر ئەمەش بوتە هوی زەرەرمند بونی کورد لە کیشەی نەتەوەی خۆیدا.بۆ نمونە لە باشوری کوردستان خەلک راپەرین لە هەمبەر بەعس دا و ورەی بەرزی خەلک بۆ کە چوکی بە سەدام و دامودزگاکەی داهێنا.کوردستان لە سالی ١٩٩١ بە تەواوی رزگار بۆ و ٩٠% ناوچە دابراوەکان لە ژیر سەیتەرەی کورد دا بوون.
بەلام کاتیک کە ئامریکا هیرشی کردە سەر ئیراق لە سالی ٢٠٠٣، بۆ ئەوەی کە بە مەبستی سەرەکی خۆی بگات، کە سپاندنی دەسەلات و بەهرمند بون لە منابعی ژیر زەوی ئەم ولاتە بۆ زور راحەت ناوچە دابراوەکانی کوردستانی گراندوە ژیر دەسەلاتی دولتی ناوەندی و دوبارە هەمان سیاسەتەکانی سەدام خوین مەژی بە سەر ئەم ناوچانە دا سەپاند.
ئەمریکا پی وابۆ کە ئەگەر کوردیک ببێتە سەرۆک کۆمار ئەوە واتە کورد بە مافەکانی خۆی گەیشتوە، کوردیش زور فەقیرانە لێدوانی ئەم شیوازە لە ئاسمیلە کردنی قبول کرد و زور جاران بەرنگاربونەوە لەگەل ئەم مەسەلەیە بۆ بە هوی سەرکوتی کوردانی نارازی لە لایەن دەسەلاتی کوردیەوە.
گەورەترین نەتەوەی بندەستی روژهەلاتی ناوڤین کوردستانە کە دەتوانم بلیم کە هەر هەموو ولاتانی دراوسی کوردستان و زوربەی هەرە زوری ولاتی دیکەی و بە تایبەت زل هیزەکان موافیقی پیک هینانی دولتی کوردی نین و ئایا ئەمە چ مالویرانیەکە کە توشی کورد بووە جێ سەرسورمانە و هەر کەس لێدوانی خۆی هەیە سەبارت بەم بابەتە.
ئەمن پیموایە جیاواز لەو هەمو دژایەتیەی کە درحەق بە کورد دەکریت ، یەکگرتویی و باوربەخۆبون تەنیا رەمزی سەرکەوتنی کوردە، و ئەم یەک گرتویەیە کاتیک پیک دیت کە هەر هەمو ئەو فاکتانە کە پیش بە یەکگرتویی دەگرن لەم هەردە بەش مینتە کۆبکریتەوە و ولابندریت.
گرینگترین فاکت ئایینە، بە تایبەت ئایین ئیسلام، دەبێ نەتەوەی کورد بەو قەناعەتە بگەن کە دین و ئایین ناتوانیت رزگاری بۆ نەتەوەکەیان بە دیاری بینت، دەبی بەو قەناعەتە بگەن کە تا هەنوکەش هەر ئایین بۆە کە پیشی بە یک گرتویی کورد گرتوە .
ئایین دەستکردی نیزامی سرمایەداریە و هەر بەم دستکردە توانیان دونیا لە ژیر چەپوکەی خۆیاندا بهیلنەوە و سازدەری شەر و پیکدادانەکان لە هاندانی بیروکە مەزهەبیەکان دژ بە یەکتر وەکو کەرەسەیەک لە لایەن سرمایەداریەوە بەکار دەهیندریت.
ئەگەر لەبیرمان نەچوبیتەوە، کاتی خۆی کە هەرێمی کوردستان دەسەلاتی خۆی بە روالەت پێک هینا، شیعەکان پشتگیری هەریمی کوردستانیان کرد و بە ئاشکرا دیفاعیان لە کورد و هەریمەکەی دەکرد، بەلام چاو لیبکەن کە ئەمروکە کوردستان کەوتوتە بەر هەرەشەی شیعەکان لە ئیراق و بە توندی هەرشەی لە نێو چوونی کورد دەکەن، ئەمە لە نوعی خویدا دیسەلمینت کە بیروکە مەزهەبیەکان کە خاونی دەسەلاتیش بن جی متمانە نین و هەر ئەوکەسانی کە دوینی کوردیان پی موسلمان بۆ و دیفاعیان لی دەکرد ئەمروکە مرجعە بالاکەیان دێتەسەر شاشەی تیڤی و دەڵێت کە ئیمامی شیعەکان "عەلی" کاتی خۆی وتویەتی دەبی کورد لەبین بەچیت.
داعەش کین و لە کوێوە هاتووەن کە بوونەتە مایەی ترس و دلەراوکەی خەلک؟ ئەمانە شتیکی جیاواز لەوانەی تر نین ئەمە هەر کاتی خۆی لە ژیر چاودێری سەدام حوسیندا بۆن و بە نیوی فیدائیەکانی سەدام کاریان دەکرد، بەلام کاتیک باوکیان لە بین چۆ ، ئەم جار بە شیوازەیکی دیکە و بە نیویەکی دیکە هاتنە گورەپانی خەبات دژ بە ئینسان .
داعش هەر ئەو بە نیو فدائیان سەدامن کە کاتی خۆی بۆ سەرکوتی شیعەکان لە ئیراق لە لایەن سەدامەوە پیک هاتەبۆ و ئەمروکە کە چاو لیدەکەن کە نوری مالکی شیعەیە زور بە توندی بەر پرچی ئەو دەسەلاتە دەدەنەوە.کە ئەم کردەوەیەش تەر و ویشک پیکەوە دەسوتینیت.
لە لایەکی دیکەوە ئەو دەسەلاتانی کە یارمەتی داعش دەکەن دوبارە نیزامە سەرمایەداریەکانن و راستەوخو و ناراستەوخو یارمەتی هەمەلایەنەیان دەکەن کە ئاژاوە لەم بەشەی دونیا خەلاسی نەێت و گەورەترین مەجالە بۆ بورژوازی کە هەر لەو مەنتەقەیە بمینەوە و دەسەلاتی خۆیان سەقامگیرتر بکەن.
باشە ئەم جماعەتەی کە خۆیان بە داعەش دەناسین و تا دوینی لە بەندیخانە بوون، ئەوە چۆن بوو کە خۆیان لە بەندیخانە رزگار دەکەن و هەر زووش چەک و چول دەکەویتە دستیان؟ ئەمانە هەر هەموی سیاسەتی نیزامە سرمایەداریەکانەن کە زور ئاسایی دەتوانن ئاژاوە لە ئیراق بنیەوە.لە لایەکی دیکەوە چونکە سەرۆک وەزیری ئیراق شیعەیە، کوماری ئیسلامی ئیران دیتەنیو موزوعەکەوە و بە ملهوری دیهەویت کە دەسەلاتی شیعە لە ئیراق دا بپاریزیت، هەر لەسەر تای ئاگر بەستی ئیران و ئیراقەوە تا هەنوکە کۆماری ئیسلامی هەموو توانایەکانی خۆی بەکار هیناوە بە مەبەستی بەرژەوندی شیعە لە ئیراقدا و هەمو کاتیکەشی پەنا و پشتیوانی دەسەلاتی سوریا بوە چونکە شیعەیە بۆە.
لە کوتایدا بۆ ئەوەی بە سەربەخۆیی بگەین، بۆ ئەوەی وەکو هەمو ولاتانی دونیا خاونی پیشکەوتن بین، بۆ ئەوەی کە خەلکی کورد دوای ئەو هەمو چارەرەشیەی بگاتە قوناخی ولاتانی پیشکەوتو، بۆ ئەوەی کە خاونی دەسەلاتی عەشیرەای و دوگماتیک نەبین، بۆ ئەوەی بەو پەری دلپاکیەوە یارمەتیدەری کەسانی غیر کورد بین، بۆ ئەوەی کە خاونی یاسای فرە ژنی نەبین لە پارلمانی کوردی دا، بۆ ئەوەی کە دەسەلات قەبزە نەبیت بە دستی چەند کەسەوە، بۆ ئەوەی کە ژنانی ولاتمان چیتر نەکەونە بر هیرشی پیاوانی ناموس پەرست، بۆ ئەوە کە لەوە زیاتر کچانی کوردستان نەبنە هاوشیوەی چارەنوسی دوعا لە کرکوک، بۆ ئەوی کە چیتر کچانی ١٥ سال بە ملهوری بە میرد نەدرین و نەکونە بر هەرەشی پیاوانی ناموس پرست وەکو دونیا لە باشوری کوردستان، بۆ ئەوەی کە میر مندالیکی ١٤ سالە بە هوی رخنە گرتن لە ئایین نەکەونە بر بی حورمەتی و مەحکەمەی کوردستان، مەهیلەن کە دەسلاتی کوردی و زل هیزەکان و دراوسیکان لە ژیر سیتەرەی ئاییندا کارگەریان هەبیت لەسەرتان، هەنگاوەکانمان بۆ هەلاواردنی ئایین لە کوردستان دا پتو بەکەین.
ئاینن کە هەر لە سەرەتاوە ئاژاوە و گیچەلی لە کوردستان و لە بین خەلکدا سازداوە و لەگەل ریزم بە شەق بەسەر خەلکدا سەپێندراوە، دەبی هەر بە شەقیش لە کوردستان و ولاتی میدیا وەدەر بندریت و بۆ هەمیشە بنێردریتە نیو زەبلدانی مێژوو.با هەر هەموان بۆ گەیشتنی کورد بە مافی خۆی و مافی نەتەوایەتی و دابین کردنی مافە ئینسانیەکان بۆ جیلی دواروژمان تیکرا حەولەکانمان بۆ لە ناوچونی ئایین بە تایبەت ئایین ئیسلام وەگەرخەین و هەر هەمومان بیکەینە ئاویزەی گومان کە یکگرتویی کورد تەنیا چارەسەری کیشەی کوردە نەوەک ئایین و خورافیات.
بە حکومتی کوردیش لە باشوری کوردستان دەلیم کە تەنیا راونانی داعش کیشەکان چارە سەر ناکات، تکایە هەوڵەکانتان بۆ راونانی ئایین لە میشکی خەلکیش وەگەر بخەن.دەسەلاتی کوردی دەبی هیچ کاتیک لە خۆ بوردویی خلکی کورد لە بیر نەکات و ئەمەی لە برچاوبیت کە چلون خلکی کورد حازرن کە بەو پەری گیان فیدایەوە بۆ پاراستنی خاک و نیشتمان بەرەنگاری هر چەشنە هەرەشەیەک لە لایەن ناحەزانی کورد ببنەوە.
مەرگ و نەمان بۆ ئایین بە تایبەت ئایینی ئیسلام
لوقمان فارووقی
Loqman Faroghi
02.07.2014