ئایدۆلۆژیا چ ئیسلامی سیاسی چ ماركسی یان هه‌ر فكره‌و بۆچوونێكی سیاسی تر كه له ژێر هه‌یمه‌نه‌و كاریگه‌ری ئایدۆلۆژیادا بێ، بوون و مانه‌وه‌و هێزی خۆی له دادگایی كردنی دیموكراسیدا ده‌بینێ، چونكه خه‌سڵه‌ت و سرووشتی ئایدۆلۆژیا وایه ته‌نها جوانیه‌كانی خۆی ده‌بینێ و له ده‌ره‌وه‌ی خۆی هیچ شتێك به جوان و پیرۆز نازانێ و له‌گه‌ڵ بیر و بۆچوونی جیاواز هه‌ڵناكات، بۆیه ده‌بینین ته‌نها یه‌ك بیركردنه‌وه‌ی دیاریكراو له‌ناو ئایدۆلۆژیادا جێی ده‌بێته‌وه‌و بیروڕا جیاوازه‌كان له گوێڕایه‌ڵی زیاتر مافێكی تریان پێ ره‌وا نابینرێ، ئه‌گه‌ر ئه‌و حزب و لایه‌نه سیاسیانه‌ی كه به ئایدۆلۆژی ئالووده‌بوون وه‌ك نمونه وه‌ربگرین، ئه‌وا هیچ گومانێك له‌وه‌دا نامێنێ كه ئایدۆلۆژیا و شوێنكه‌وتوانی وه‌ك له‌م روونكردنه‌وه‌ی خواره‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وێ له خه‌یاڵی ئه‌وه‌دان و بۆ ئه‌وه‌ش ده‌ژین رۆژێك ده‌سه‌ڵاتیان هه‌بێ و بتوانن دیموكراسی له قالبی ئایدۆلۆژی بده‌ن و دیموكراتخوازانیش دادگایی بكه‌ن.
ئایدۆلۆژیا له سه‌ره‌تای پێگه‌یشتنی سیاسی و هه‌ڵكشانی به‌ره‌و ده‌سه‌ڵات و بۆ قایمكردنی پێگه‌ی چه‌ندی بۆی بكرێ خۆی به نه‌رمونیان ده‌رده‌خات، به‌و نه‌رمونیانه هه‌وڵده‌دات دزه بكاته ناو پرۆسه‌ی سیاسی و وه‌ك به‌شێك له كایه‌ی دیموكراسی ده‌ربكه‌وێ، له‌گه‌ڵ پێگه‌یشتن و گه‌یشتنه ده‌سه‌ڵاتیش ده‌كه‌وێته وێزه‌ی ده‌نگ و ره‌نگه جیاوازه‌كان و كپ كردن و خه‌فه كردنه‌وه‌ی دیموكراسی، دادگایی كردنی دیموكراسی له یه‌كێتی سۆڤیه‌تی جاران و كۆریای باكوور له ئێستادا له لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتی ئایدۆلۆژیاوه، باشترین نموونه‌ی ئه‌و راستییه‌ن كه ئایدۆلۆژیا له‌دوای پێگه‌یشتن و گه‌یشتن به ده‌سه‌ڵات هه‌موو جموجۆڵێكی سیاسی و ئابووری و سه‌ربازی و ته‌نانه‌ت كۆمه‌ڵایه‌تییش ده‌خاته ژێر چاودێری ورد و هه‌ر جیاوازییه‌ك به تاوان ده‌زانێ، ئایدۆلۆژی ئیسلامی سیاسی له‌وه‌ش مه‌ترسیدارتره، چونكه ئه‌و به یاسای حه‌ڵاڵ و حه‌رام بیركردنه‌وه سنووردار ده‌كات و به‌هێز جیاوازیه‌كان رێكده‌خات و هێڵی سووریش له‌به‌رده‌م ئازادی بیروڕا داده‌نێ، خه‌لافه‌تی عوسمانی له رابردووداو گرووپه تیرۆریستییه‌كانیش له ئێستادا ناسنامه‌ی ئه‌و ئایدۆلۆژیه سیاسیه‌ن كه هه‌ر كاتێك ده‌رفه‌تیان بووبێ دیموكراسیان دادگایی كردووه.
ئه‌وه‌ی كه پێویسته ئاماژه‌ی بۆ بكرێ ئه‌وه‌یه كه له ئێستادا پرسی كورد و پرۆسه‌ی بنیاتنانی دیموكراسی له كوردستان به قۆناغێكی هه‌ستیاردا تێده‌په‌ڕێ، هه‌ستیاری ئه‌و قۆناغه‌ش وا ده‌خوازێ كه جیاوازیه‌كان رێز له بوونی یه‌كتری بگرن و له هه‌نگاوه نه‌ته‌وه‌ییه‌كان و له كاراكردنی زیاتری پرۆسه‌ی بنیاتنانی دیموكراسی بچنه‌وه پاڵ یه‌كتری، به‌ڵام ئه‌وه‌ی كه له‌سه‌ر بنیاتنانی پرۆسه‌ی دیموكراسی به هه‌ره‌شه ده‌بینرێ دزه‌كردنی ئایدۆلرژیای ئیسلامی سیاسییه بۆ ناو پرۆسه‌ی دیموكراسی و تۆخكردنه‌وه‌ی پیرۆزیه‌كانیه‌تی له‌ناو هزرو بیری نه‌ته‌وه‌ییدا، جگه له‌وه‌ش پاشماوه‌ی ئایدۆلۆژیای ماركسییش له فۆرمی گۆڕان و گۆڕانخوازیدا له‌ناو پرۆسه‌ی دیموكراسیدا خۆی نمایش ده‌كات، راسته له ئێستادا مه‌ترسیه‌كانی به زه‌قی ده‌رنه‌كه‌وتوون، ده‌گونجێ كه‌سانێك پرسیاری ئه‌وه بكه‌ن كه‌ی مه‌ترسییه‌كانی بوونی ئایدۆلۆژیای به سیاسیكراو له‌سه‌ر پرۆسه‌ی دیموكراسی ده‌رده‌كه‌ون؟
پێشتر ئاماژه‌مان به‌وه كرد كه ئایدۆلۆژیا هه‌ر كاتێك به سیاسی كرا، له سه‌ره‌تای پێگه‌یشتن و هه‌ڵكشانی به‌ره‌و ده‌سه‌ڵات خۆی ده‌كات به به‌شێك له دیموكراسی و وه‌ك فریادره‌س و پشت و په‌نا خۆی ده‌رده‌خات، ئێستا حزب و لایه‌نه سیاسیه‌كانی ئالووده‌بوو به ئایدۆلۆژیا له كوردستان له‌و قۆناغه‌دان كه پێویستیان به‌وه‌یه خۆیان به فریادره‌س نیشان بده‌ن، ئه‌وه‌ی تێبینی ده‌كرێ ئیسلامیه‌كان وه‌ك ئالووده‌بوو به ئایدۆلۆژیای ئیسلامی سیاسی و پاشماوه‌ی ئایدۆلۆژی ماركسیش كه له فۆرمی گۆڕانخوازیدا خۆی نمایش ده‌كات، زۆر به كوڵتر له كه‌سانی دیموكراتخواز بۆ نه‌بوونی دیموكراسی ده‌گرین، ئه‌وه‌ش ئه‌و قۆناغه‌یه كه ئایدۆلۆژیا به‌رده‌وام لێوه‌ی به‌ره‌و ده‌سه‌ڵات هه‌ڵكشاوه، چونكه له‌و قۆناغه‌دا سرووشتی ئایدۆلۆژیا وایه به شێویه‌ك په‌یڕه‌وی سیاسه‌تی خۆگونجان ده‌كات كه له‌گه‌ڵ خودی په‌یامه‌كه‌ی خۆشی راستگۆ نامێنێ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا بۆ دادگایی كردنی دیموكراسی به‌رده‌وام به‌دوای ده‌رفه‌تدا ده‌گه‌ڕێ، رووداوه‌كانی به‌هاری عه‌ره‌بیش ئه‌و راستییه‌یان سه‌لماند و بینیمان له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكی ئه‌و به‌هاره سه‌وز نه‌بووه له كوردستانیش ئایدۆلۆژیه ئیسلامیه‌كه‌و پاشماوه ماركسیه‌كه دوور له هه‌موو به‌هایه‌كی دیموكراسی و خواستێكی نه‌ته‌وه‌یی چوونه پاڵیه‌ك و به سزای (ارحل) ویستیان دیموكراسی دادگایی بكه‌ن و ئامانجه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانیش له گۆڕستانی ئایدۆلۆژیدا گۆڕه‌وشار بده‌ن، لێره‌دا به‌دیهێنانی ئامانجه نه‌ته‌وه‌ییه‌كان و بنیاتنانی پرۆسه‌ی دیموكراسی ده‌بنه دووانه ئه‌ركی شۆڕشگێڕانی دوێنێ و دیموكراتخوازانی ئه‌مڕۆ.