عێراق له‌دوای هه‌ڵبژاردنه‌ گشتیه‌كانی 30 ی نیسانی 2014. . . بورهان شێخ ره‌ئوف

ئه‌گه‌ر هه‌ر چاودێرێكی ڕووداوه‌كانی عێراق له‌ چه‌ند ساڵی ڕابردوودا كه‌مێك ئاوڕ بۆ دواوه‌ بداته‌وه‌ چه‌ند پرسیارو بۆچونێكی له‌ لا گه‌ڵاڵه‌ ده‌بێت ئایا عێراق ده‌توانێت درێژه‌ به‌ مانه‌وه‌ی خۆی وه‌كو قه‌واره‌یه‌كی یه‌كگرتوو بدات و بمێنێته‌وه‌ ئه‌گه‌ر نوری مالیكی بۆ ولایه‌تی سی یه‌م ببێته‌وه‌ به‌ سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران؟ ئایا چ شتێك ڕێگره‌ له‌ دابه‌شبوونی عێراق و جیابوونه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردستان؟؟ هه‌روه‌كو له‌ میدیا جیاجیا كانه‌وه‌ بیستمان و له‌ هه‌ڵمه‌تی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنیشدا مالیكی وه‌كو سه‌رۆكی لیستی ده‌وڵه‌تی یاساو سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانیش له‌ دووخوولی ڕابردوودا به‌ دروشمی حكومه‌تی زۆرینه‌ی سیاسی چووه‌ هه‌ڵمه‌تی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ و ئه‌وه‌ی ڕاگه‌یاندووه‌ كه‌ ئه‌زموونی سازان و حكومه‌تی بنكه‌ فراوان و یه‌كێتی نیشتمانی شكستی هێناوه‌و ناتوانێت كێشه‌و گرفته‌كانی عێراق چاره‌سه‌ر بكات بۆیه‌ هه‌وڵده‌دات حكومه‌تێكی زۆرینه‌ی سیاسی پێكبهێنێت وه‌كو ووڵاته‌ دیموكراتیه‌كانی دونیا به‌ پێچه‌وانه‌ی سازان وپیكهاتنی پێكهاته‌ جیاوازه‌كانی عێراق كه‌ له‌ سی خوولی ڕابردوودا په‌یڕه‌وی لێده‌كرا ئه‌مه‌یان ئه‌گه‌رچی هه‌ندی چاودێر پێیان وایه‌ ئه‌گه‌رێكی دوور نیه‌ به‌ به‌شداری لایه‌نێكی كوردی و لایه‌نێكی سوونی به‌ڵام من بۆ خۆم ئه‌م ئه‌گه‌ره‌ به‌ دوور ده‌زانم له‌به‌ر نه‌بوونی متمانه‌ی پێویست له‌ نێولایه‌نه‌ جیاوازه‌كاندا و قۆرخكردنی هه‌موو ده‌زگا هه‌ستیاره‌كانی سه‌ربازی و ئاسایش و زانیاری له‌ لایه‌ن كه‌سی سه‌رۆك وه‌زیرانه‌وه‌ له‌ هه‌شت ساڵی ڕابردوودا.

به‌ڵی ئه‌مێستا عێراق ووڵاتێكی وێران و گه‌لێكی ماندووی ده‌ست شه‌ڕه‌كانی چل په‌نجا ساڵی ڕابردوو گه‌مارۆی ئابووری نێو ده‌وڵه‌تی وپه‌روه‌رده‌ی رژێمی تاك حزبی و كۆچكردنی زۆربه‌ی توانا مرۆیی و فكرییه‌كانی بۆ تاراوگه‌ گیرۆده‌ بوونی به‌شێكی تری به‌ نه‌خۆشیه‌ كۆمه‌ڵایه‌تی وسیاسی و تائیفی و توندڕه‌وی گه‌نده‌ڵی و توندوتیژی سیاسی ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ وێنه‌یه‌كی تاریك و سامناكی عێراق بێت له‌ولاشه‌وه‌ ئاسۆیه‌كی ڕووناك به‌دی ده‌كرێت كه‌ گه‌لانی عێراق پاشخانێكی شارستانی و رۆشنبیری گه‌وره‌ی دۆڵی ڕافده‌ین و توانای به‌رنگاربوونه‌وه‌ی زۆر باروودۆخی قورس و تاقه‌ت پروكێنی هه‌بووه‌ له‌ چه‌ند ساڵی ڕابردوودا ئه‌مانه‌و جگه‌ له‌ داهات وسامانی سرووشتی و ده‌وڵه‌مه‌ندی خاكه‌كه‌ی هه‌ر له‌ كوردستانه‌وه‌ تا دوورترین خاڵی باشووری عێراق كه‌ ئه‌گه‌ر سه‌ركردایه‌تیه‌كی دڵسۆزوو لێهاتووی هه‌بێت ده‌توانێت له‌ كورتترین ماوه‌دا ساڕێژی هه‌موو برینه‌كان بكات و ووڵات ئاوه‌دان و ئارام بكاته‌وه‌.

ئه‌وه‌ی ده‌مه‌وێت ئاماژه‌ی پێبده‌م ڕۆڵی كورده‌ له‌ كابینه‌ی نوی ی حكومه‌تی عێراقدا له‌ ئێستادا كه‌ ئه‌م چه‌ند دێڕه‌ ده‌نووسم تازه‌ترین لێدوانی به‌ڕێز سه‌رۆكی هه‌رێمم بیست بۆ ئاژانسی رۆیترز كه‌ ووتبووی له‌وه‌ ناچێت كورد به‌شداری حكومه‌تی ئاینده‌ی عێراق بكات، به‌ڵام ئه‌وه‌ی دڵخۆشكه‌ره‌ ئه‌مجاره‌ له‌ كوردستاندا بڕیاری پێكهێنانی حكومه‌تی بنكه‌فراوان دراوه‌ و سه‌ره‌تایه‌كی باشه‌ بۆ ڕێكخستنی نێوخۆی ماڵی كورد و به‌هێزكردنی پێگه‌ی كورد له‌ به‌غداد به‌ڵام له‌ هه‌مان كاتیشدا سه‌ره‌تایه‌كی لێكترازان بینرا كاتیك شاندێكی لایه‌نێكی كوردی به‌ته‌نیا سه‌ردانی به‌غداد ی كردو هه‌روه‌ها باس له‌ دووكاندیدی كورد ده‌كرێت بۆ سه‌رۆك كۆماری عێراق ئه‌گه‌ر به‌ر كورد بكه‌وێت هه‌رچه‌نده‌ لایه‌نی سوونه‌ش ئه‌مجاره‌ چاویان له‌و پۆسته‌یه‌، به‌هه‌رحاڵ هیوادارم من هه‌ڵه‌بم و هیچ لێكترازان و هه‌ركه‌س بۆخۆی له‌ نێو كورددا ڕوونه‌دات. جارێكی تر ده‌چمه‌وه‌ سه‌ر لێدوانه‌كه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم و كه‌ ووتبووی له‌وانه‌یه‌ ئه‌مجاره‌ كورد به‌شداری حكومه‌تی نوی ی عێراق نه‌كات كه‌ ئه‌مه‌ش بۆ هه‌رێم هه‌نگاوێكی قورس و پڕله‌ سه‌ر ئێشه‌ ده‌بێت له‌ كاتێكدا كێشه‌ی ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان و مادده‌ی 140 ی ده‌ستوور ی عێراق به‌ هه‌ڵپه‌سێردراوی ماونه‌ته‌وه‌ وجگه‌ له‌ كێشه‌ی پێشمه‌رگه‌و نه‌وتو غازو سامانی سرووشتی و بوودجه‌ی هه‌رێم كه‌ ئه‌مانه‌ هه‌موو كێشه‌ی ڕاسته‌قینه‌ن و په‌یوه‌ندی ڕاسته‌وخۆیان به‌تاك به‌تاكی ئه‌م هه‌رێمه‌وه‌ هه‌یه‌ پێویستیان به‌ چاره‌سه‌ری خێراو ده‌ستبه‌جی هه‌یه‌.

له‌ كۆتاییدا پێویسته‌ ئه‌و ڕاستیه‌ حاشا هه‌ڵنه‌گره‌ بڵێم كه‌ هه‌موو مه‌رجه‌كانی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان له‌ ئارادان چ له‌ خاك و گه‌ل و مێژوو زمان و كه‌لتوورو سامانی سرووشتی هتد. . . به‌ڵام ئه‌وه‌ی ڕێگره‌ هۆكاره‌ ئیقلیمی و ده‌ركیه‌كانن كه‌ له‌ شه‌ست حه‌فتا ساڵی ڕابردوودا كۆسپ و ته‌گه‌ره‌ بوون له‌به‌رده‌م گه‌یشتنمان به‌ مافی چاره‌ی خۆنووسین چ له‌ په‌یماننامه‌ی به‌غداد و په‌یمانی ڕه‌شی جه‌زائیر ساڵی 1975 له‌ نێوان عیراق و ئێران و بۆ له‌ناوبردنی شۆرشی ئه‌یلول (1961- 1975) به‌ پشتیوانی ئه‌مریكا و هه‌روه‌ها ڕێكه‌وتنامه‌ی سه‌ربازی ساڵی 1983 له‌ نێوان عێراق و توركیا بۆ ڕاوه‌دوونانی شۆرشكێڕانی كورد له‌ هه‌ردوولای سنوورله‌ دوای ساڵی 1991 به‌ دواوه‌ پاش ڕاپه‌ڕینی خه‌ڵكی باشووری كوردستان و دابین كردنی ناوچه‌ی ئارام ودژه‌ فڕین بۆ كورد ووڵاتانی ناوچه‌كه‌ بۆ چه‌ند ساڵێك كۆبوونه‌وه‌ ده‌وریان ده‌كرد بۆ چاودێری دۆخی كورد. به‌ڵام له‌ ئه‌وانه‌ش گرنگتر لایه‌نی ناوخۆیی عێراقه‌ سه‌ره‌ ڕای ساڕێژ نه‌بوونی برینه‌كانی جینۆسایدكه‌ له‌ ئه‌نفال و كیمیابارانكردنی خه‌ڵكی كوردستاندا خۆی ده‌بینێته‌وه‌ له‌ سه‌رده‌می ڕژێمی پێشووی عێراقدا، ئه‌مێستاش له‌ عێراقدا له‌ دوای ده‌ساڵی خوێناوی شه‌ڕی تائیفی له‌ نێوان لایه‌نه‌ شیعی و سونیه‌كاندا، حكومه‌ته‌ یه‌ك له‌دوای یه‌كه‌كانی عێراق كه‌ حزبه‌ شیعیه‌كان زاڵن به‌ سه‌ریدا خۆیان ده‌دزنه‌وه‌ له‌ داخوازیه‌ ڕه‌واو ده‌ستووریه‌كانی كورد له‌ جی به‌جی كردنی ماده‌ی 140ی ده‌ستووری تایبه‌ت به‌ ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانی كوردستان و هه‌روه‌ها ده‌رنه‌كردنی یاسای نه‌وت وغاز كه‌ كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌ی دروستكردووه‌ له‌ به‌رده‌م وه‌به‌رهێناندا له‌ بواری نه‌وت و غازدا وهه‌روه‌ها پا به‌ند نه‌بوون به‌ دابینكردنی مووچه‌ی پێشمه‌رگه‌ كه‌ به‌ گوێره‌ی ده‌ستووره‌ به‌شێكه‌ له‌ هێزه‌ چه‌كداری عێراق و سنووری هه‌رێم و ئاسایشی ناوخۆی ده‌پارێزێت وبڕینی مووچه‌ی كارمه‌ندانی ده‌وڵه‌ت له‌ چه‌ند مانگی ڕابردوودا، ئێستا ئیتر شتێك نه‌ماوه‌ڕێگری له‌ خه‌ڵكی كوردستان بكات بۆ ئه‌وه‌ی له‌ ناو ده‌وڵه‌تی عێراقدا بمێننه‌وه‌ جگه‌ له‌ بڕیارێكی ئازایانه‌ی سه‌ركرده‌كانی كورد بۆ ریفراندۆم و ئه‌و ووته‌ی نووسه‌رێكی كوردم بیر كه‌وته‌وه‌ كه‌ له‌سه‌ره‌تای نه‌وه‌ده‌كاندا وابزانم له‌ رۆژنامه‌ی (ته‌ریق ئه‌لشه‌عب) دا نووسیبووی خوا حافیزئه‌ی عه‌ره‌ب (وداعا ایها العرب) .

Related Articles