لەئاداری ساڵی ١٩٩١ دا کاتێک گەلی کورد لەباشوری کوردستان لەدژی ڕژێمی بەعسی عیڕاقی سەردەمی دیکتاتۆر سەدام حسێن ڕاپەڕی و گەورەترین شۆڕشی میللی ئەنجامدا و دامودەزگاکانی ڕژێمی ئەوکاتەیان ڕاماڵی ، لە شارە کوردیەکانی وەکو کەرکوک ، خانەقین ، هەموو ئەو شوێنانەی کە بە عەرەب کرابوون ، ئەو ناوچانە دووبارە گەڕانەوە باوەشی نیشتمانی دایک (کوردستان) و عەرەبە هاوردەکانیش ڕۆیشتن ، بەڵام سیاسەتی چەوت و کورتبینی سیاسی ئەوکاتی دەسەڵاتی سیاسی لەهەرێمی کوردستان بووە هۆی ئەوەی (عەرەب)ی ئەو شارانە کە سەدام حسێن هاوردەی کردبوون دووبارە بگەڕێنەوە شار و ناوچە کوردیەکان .لەگەڵ تێپەڕبوونی کات دەسەڵاتی کوردی لەهەرێمی کوردستان لەبری دیاریکردنی سنوری جوگرافی هەرێمی کوردستان و ئەنجامدانی ڕیفراندۆم بۆ سەربەخۆی کوردستان ، بەپێچەوانەوە لەچوارچێوەی بیر تەسکی و بڕوا بەخۆ نەبوون ، دیموکراتیەتیان لەکوردستانەوە دەبرد بۆ بەغدا و لەوێشەوە ئۆتۆنۆمیان بۆمان دەهێنایەوە ، سوپای عیڕاقیان دووبارە دروستکردەوە ! ئەوەی گەلی کوردی باشور لە ساڵی ١٩٩١ ئەنجامیدا ڕاپەڕین بوو ، کۆڕەوی ملیۆنی بوو هەردوکیان بە مەزنترین شۆڕش هەژماردەکرێن لەمێژووی خەباتی جەماوەری هەرێمی کوردستاندا ، پرۆسەی هەڵبژاردن و پێکهێنانی پەرلەمان و حکومەت ، ئەگەر لەداهاتوو دەوڵەتی کوردیش دروستببێ هەر هەمووی لەدایکبووی ئەو شۆڕشەیە .پێوویست ناکات هەموو لاپەڕەکانی نێوان ساڵانی (١٩٩١ تا ٢٠٠٣ ) هەڵدەینەوە ، چونکە پڕە لە لاپەڕەی ڕەش ، بەتایبەتی لاپەڕەکانی شەڕی براکوژی و هتد ....لەساڵی (٢٠٠٣) دا کاتێک ڕژێمی سەدام حسێن بەیەکجاری ڕووخا ، ئەوکات بۆ جاری دووەم دەرفەتێکی زێڕین ڕەخسابوو بۆ دەسەڵاتی کوردی لەهەرێمی کوردستان ئەوەی کە لەساڵی ١٩٩١ بەدەستنەهاتبوو ئەوکات لە (٧٢) کاتژمێری یەکەمی دوای ڕووخانی سەدام دەیتوانی بەدەستی بێنێتەوە ، بەڵام دیسان نەیانکرد ؟ بەپێچەوانەوە مێتۆدە سیاسیەکانی ساڵانی حەفتاکان و هەشتاکانی سەدەی ڕابردوویان پەیڕەوکرد ، کورسی و عیڕاقی بوون وایلێکردن لەهەموو کەس عیڕاقی تر بن بۆیە بەهەر شێوەیەک بێت بوونە توخمە سەرکیەکانی پێکهێنانی ئەوەی پێیدەگووترا عیڕاقی نوێ یا عیڕاقی (فیدڕاڵێ) و هەروەها دووبارە دروستکردنەوەی سوپاکەی و نووسینەوەی دەستوورەکەی !
ماوەی ساڵێک زیاترە چەندین جار لەسەر مەترسیەکان و هەڕەشەکانی تاقمە تیرۆریستەکانی گرێدراوی ڕێکخراوی ئەلقاعیدە کە هاوکات بەکرێ گیراوی ووڵاتانی هەرێمین لە ناوچەکەدا ، بەتایبەتی هەردوو ڕێکخراوی تیرۆریستی (داعش ، بەرەی نوسرە ) .لەچەندین بابەتدا ئاماژەم بەچەند خاڵیک کردووە و هەڵوەستەم لەسەرکردووە ، لەوانەش ( تیرۆریستان لەڕۆژئاوای کوردستان ئامانجیان داگیرکردنی ڕۆژئاوای کوردستان و لەناوبردنی ئەزموونەکەیەتی و دەیانەوێ پاکتاوی گەلی کورد بکەن ، تیرۆریستان ئەگەر لەپلانەکانیان سەرکەوتووبوون ئەوا دەبنە هاوسێی هەرێمی کوردستان ، ئەوکات دەبنە هەڕەشە لەسەر ئەزموونی هەرێمی کوردستان ) هەروەها خاڵێکی تر کەبەلامەوە گرنگ بووە (گەر دەسەڵاتی هەرێمی کوردستان بیەوەی تیرۆر بنبڕ بکات دەبێ لەسەرێکانی ڕۆژئاوای کوردستان تا دەگاتە سەعدیە و جەلەولا شەڕی تیرۆر بکا ) .
ئەوەی ئێستا لەعیڕاق لە چەند ڕۆژی ڕابردوو بەگشتی و لەناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم بەتایبەتی کە ئەو هەموو کارە تیرۆریستیە دژ بەگەلی کورد ڕوویاندا ، دواتر لە ٢٠١٤/٦/١٠ شاری موسڵ لەلایەن داعش کۆنتڕۆڵکرا ، باشتر وایە بڵێین لەلایەن سوپای عیڕاق ڕادەستی داعش و کۆنە بەعسیەکان کرا و سوپا لە کەرکوک و موسڵ و ناوچە کوردیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم پاشەکشەیانکرد ، بارودۆخێکی سەربازی و ئەمنی نوێ هاتۆتە کایەوە دەرفەتێکە حکومەتی هەرێمی کوردستان لەماوەیەکی کورتدا دەتوانێ دەستکەوتی گەورە بەدەستبێنێت ، بەتایبەتی ڕزگارکردن و وەرگرتنەوەی شاری کەرکوک و هەموو ناوچە کوردیەکانی دەرەوەی دەسەڵاتی هەرێم و گەڕاندنەوەیان بۆ ناو ئیدارەی هەرێمی کوردستان و بۆتە ئەمری واقع ، بەڵام ئەگەر بۆ جاری سێیەم ئەو دەرفەتە لە دەستپێکی دەستپێکردنی ڕووداوەکان بەشێوەیەکی پرۆفیشیناڵ هەڵنەقۆزرێتەوە دواتر زەحمەت دەبێت ، جگە لەوەی ئەنجامەکانی پێچەوانەدەبن و ڕەنگە ماڵوێرانی گەورە بەدوایخۆیدا بێنێت .لە ڕابردوو مەترسی ئەوەبوو ئەگەر تیرۆریستەکان ڕۆژئاوای کوردستان کۆنتڕۆڵ بکەن ئەوا دەبنە هاوسێی هەرێمی کوردستان ، بەڵام ئێستا داعش کەوتۆتە نێوان ڕۆژئاوا و باشوری کوردستان واتە لە دوو لاوە هاوسێی کوردستانە !
باشترین چارەسەر لەئێستادا ئەوەیە دەسەڵاتی هەرێمی کوردستان کات بەفیڕۆ نەدا، خۆی بەلایەنە عیڕاقیەکان سەرقاڵ نەکات و چاوەڕێی دەستی ئەمەریکا نەکا ، لەبری ئەوانە با لەئاستی ناوخۆی هەرێمی کوردستان ئامادەسازی بۆ ئەنجامدانی ڕیفراندۆم و جیابوونەوە لەعیڕاق و ڕاگەیاندنی دەولەتی سەربەخۆیی کوردستان بکا ، لەئاستی چواربەشی کوردستانیش پێوویستە لەگەڵ لایەنە سیاسیەکانی سێ بەشەکەی تری کوردستان لەڕێگای بەستنی کۆنگری نەتەوەی کوردستان کاری پێوویست لەپێناو سەربەخۆیی باشوری کوردستان بکا .لەسەرەتای ساڵی بیستەکانی سەدەی ڕابردوودا تا ئێستا ئەوە جاری یەکەمە هەموو ناوچەکانی کوردستانی باشور ڕزگار بکرێ و گەلی کورد لەباشور کێشەی خاکی نەمێنێ ، هەرچەندە ناتوانین بڵێین سەدیسەد کێشەی خاکمان نەماوە ، چونکە گەلی کورد لە موسڵ و تەلەعفەر کێشەی خاکی هەر دەمێنێ ، دیاریکردنی میکانیزمێک بۆ پاراستنی کەرکوک و هەموو ناوچەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم کە ئێستا ڕزگارکراون بۆئەوەی بەهیچ بیانوییەک نەهێڵین لەدەستمان بچێت کارێکی پێوویستە ، لەبەرئەوەی کوردستانی باشور ڕزگار بووە و هەرێمی کوردستان لەم دواییەدا توانی سەربەخۆیی ئابووری بەدەستبێنێ و بۆیە نابێ بەناوی ماددەیەکی ماوە بەسەرچووی وەک ماددەی 140 ی دەستوری عیڕاق دووبارە هەرێم خۆی بەدەستی خۆی کۆت و بەند بکا و حکومەتی ناوەند دروستبکاتەوە .نابێت ئێمەی کورد ئەوە لەبیر بکەین ئێستا هەرێمی کوردستان لە ڕووی جوگرافیەوە هاوسێی ناوچەکانی عەرەبی سوننە مەزهەبە ، بۆیە دەبێ کورد لەئامادە باشی دابێت بەشێوەیەکی بەردەوام ، چونکە ئەگەری دەستپێکردنی شەڕ لەگەڵ هاوسێ تازەکەمان لەئارادایە لەئێستا و لەداهاتوودا ، بەتایبەتی تاقیکردنەوەکان سەلماندیان حکومەتی ناوەندی و مەزهەبەکانی سوننە ، شیعە ، تاقمە تیرۆریستیەکانی داعش و بەرەی نوسرە ، کۆنە بەعسیەکان و ووڵاتانی هەرێمیی بەرامبەر بە کورد ئامانجیان هاوبەشە و هاوهەڵوێستن .